Postępowanie likwidacyjne to termin prawniczy, używany dla określenia czynności ubezpieczyciela zmierzających do ustalenia odpowiedzialności z tytułu umowy ubezpieczenia. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej definiuje te czynności jako postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości świadczenia. W zakresie postępowania likwidacyjnego, na zakład ubezpieczeń zostały nałożone określone obowiązki informacyjne. Są to: obowiązek poinformowania (rodzaj potwierdzenia) otrzymania zgłoszenia o zdarzeniu losowym objętym ochroną ubezpieczeniową w terminie 7 dni od otrzymania zgłoszenia (art. 16 ust. 1), następnie obowiązek poinformowania o dokumentach niezbędnych do ustalenia świadczenia (przy czym może on być wykonany zarówno pisemnie, jak i drogą elektroniczną, o ile zgłaszający roszczenie wyrazi na to zgodę), obowiązek zawiadomienia o przyczynach niemożności zaspokojenia roszczenia w terminie ustawowym bądź umownym (art. 16 ust. 2), a w wypadku gdy zdaniem ubezpieczyciela świadczenie nie przysługuje, obowiązek poinformowania o tym osoby występującej z roszczeniem, z jednoczesnym wskazaniem okoliczności oraz podstawy prawnej uzasadniającej odmowę oraz informacją o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej (art. 16 ust. 3).
Z uwagi na umieszczenie regulacji postępowania likwidacyjnego w przepisach o działalności ubezpieczeniowej, sankcje za ich nieprzestrzeganie będą nakładane także głównie na zasadach prawa publicznego, przez organ nadzoru. Nie można jednak wykluczyć odpowiedzialności odszkodowawczej zakładu ubezpieczeń na zasadzie art. 471 k.c. za naruszenie zobowiązań zawartych w art. 16 u.d.u. o ile osoba uprawniona będzie mogła wywieść wyrządzenie jej szkody na skutek ich naruszenia. Nie ulega bowiem wątpliwości co do zasady, że przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie zobowiązania może być nie tylko zobowiązanie umowne, lecz także wynikające z ustawy.
W ust. 1 ustawa przewiduje obowiązek podjęcia postępowania likwidacyjnego w terminie 7 dni od otrzymania stosownego zawiadomienia o zajściu zdarzenia losowego. Zmiana polegająca na zmianie terminologii z "przeprowadzenia" postępowania na jego "podjęcie" jest istotna z punktu widzenia zakładu ubezpieczeń, jak i techniki legislacyjnej, jako że w poprzednim brzmieniu tego przepisu (obowiązującego do 17 sierpnia 2005 r.) nie było jasne, czy postępowanie likwidacyjne powinno być w tym terminie wszczęte i zakończone, na co zdawała się wskazywać literalna wykładnia tego artykułu, czy tylko wszczęte lub też przeprowadzone wstępne czynności w tym zakresie. Dopiero analiza ust. 2 tego artykułu oraz art. 817 k.c. wskazywała na to, że chodziło raczej o wszczęcie postępowania likwidacyjnego, w tym zażądanie od uprawnionego dokumentów niezbędnych do jego przeprowadzenia.
