Po zmianach dokonanych w kodeksie cywilnym umożliwiono w Polsce składanie roszczeń odnoszących się do zadośćuczynienia za ból i cierpienie po stracie osoby bliskiej. Podstawą prawną do dochodzenia tego typu roszczeń jest art.446 § 4 k.c. Należy zaznaczyć, że przepis ten przyznaje prawo do wypłat rodzinom poszkodowanych zarówno w wypadkach komunikacyjnych, jak i w innych zdarzeniach, które rodzą odpowiedzialność za spowodowanie śmierci. Wskazany przepis funkcjonuje równolegle z art. 446 § 3 k.c., który umożliwia uzyskanie jednorazowego odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji materialnej po śmierci osoby bliskiej. Zatem osoba uprawniona do odszkodowania z tytułu śmierci osoby bliskiej może oprócz żądania odszkodowania mającego zwrócić materialną szkodę zażądać zadośćuczynienia za ból, cierpienie, stres związany ze śmiercią osoby bliskiej. Już wstępna analiza obydwu elementów odszkodowania pozwala stwierdzić, że są one od siebie całkowicie odrębne. Jednorazowe odszkodowanie odnosi się tylko i wyłącznie do materialnych aspektów szkody; zadośćuczynienie -przeciwnie. Ma na celu rekompensatę ujemnych przeżyć psychicznych związanych ze śmiercią osoby bliskiej. Niestety, obecnie w praktyce firm ubezpieczeniowych obserwujemy częste mieszanie obu elementów roszczenia w ramach jednej wypłaty. Dość częste są przypadki mechanicznego wyliczania odszkodowań polegające na nierozłączaniu obu roszczeń i ujmowaniu ich w ramach jednej wypłaty. Jest to oczywiście sprzeczne z interesem osoby uprawnionej do odszkodowania – szczególnie w sytuacji gdy wysokość jednorazowego odszkodowania można dokładniej wyliczyć. Zadośćuczynienie ze swej natury ma już charakter ocenny i bardzo indywidualny. Dlatego tak ważne jest ujmowanie w ramach odszkodowania obydwu opisywanych elementów z wyraźnym rozgraniczeniem wskazującym za co jakie kwoty przyznano. Błędem w likwidacji szkody jest mieszanie obu tych elementów odszkodowania. Niezależnie od tego, że wynikają one z różnych podstaw prawnych to regulują roszczenia o całkowicie odmiennym charakterze.
Podstawowym źródłem wiedzy o kwotach zadośćuczynień jakie można otrzymać w razie śmierci osoby bliskiej będzie orzecznictwo sądów powszechnych. Od mniej więcej 8 miesięcy sądy powszechne zaczęły rozpatrywać roszczenia osób fizycznych przeciw ubezpieczycielom z tego tytułu. Należy zaznaczyć, że zadośćuczynienia płacone przez ubezpieczycieli są niskie (od 5 do 20 tys. PLN) i tak jak wspomniano często wymieszane z jednorazowym odszkodowaniem. Uważamy, że obecnie przyznawane kwoty zadośćuczynień są zdecydowanie zbyt niskie w stosunku do cierpień osób uprawnionych do odszkodowania. Kolejne miesiące wraz z kończeniem się procesów o zadośćuczynienie będą stanowić cenną wskazówkę odnośnie wysokości zadośćuczynień po stracie osoby bliskiej.
